Na przedsiębiorcach spoczywa szereg obowiązków związanych z prowadzeniem działalności. Do dosyć istotnych należą obowiązki z zakresu ochrony środowiska. Za ich nieprzestrzeganie grożą kary finansowe od 500 zł do 1.000.000 zł, a w przypadku rażących naruszeń może nawet dojść do zamknięcia Zakładu. Zazwyczaj mniejszym przedsiębiorcom, wydaje się, że dopiero kiedy jest się “dużym graczem”, wówczas uruchamiają się obowiązki. Nic bardziej mylnego! Poniżej w artykule przytoczono te najważniejsze i najczęściej występujące rodzaje obowiązków oraz w jakim przypadku przedsiębiorca pod nie podlega.

Zobacz webinar Ekologus: “Najważniejsze obowiązki przedsiębiorcy – EKO check-lista na koniec roku”

RODZAJE NAJWAŻNIEJSZYCH I NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCYCH OBOWIĄZKÓW PRZEDSIĘBIORCÓW

W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA – EKO CHECK-LISTA:

√ Emisje pyłów i gazów do powietrza:

1. Czy przedsiębiorstwo posiada instalacje/urządzenia, które emitują do powietrza substancje (normowane) przez emitor/komin, w sposób zorganizowany (wymuszony wentylacją), jak np.:

• kotły grzewcze, nagrzewnice, piece technologiczne,
• malarnie, odlewnie, wtryskarki,
• klejenie, czyszczenie rozpuszczalnikiem,
• chów drobiu?

JEŻELI TAK >> przedsiębiorstwo musi posiadać:

• pozwolenie na wprowadzanie pyłów i gazów do powietrza
• lub zgłosić instalację niewymagającą pozwolenia na emisję pyłów i gazów.

Uwaga!  Sprawdź czy Twój rodzaj instalacji podlega pod obowiązek posiadania pozwolenia / zgłoszenia:
>> Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia (Dz. U. z 2019 r., poz. 1510)
>> Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie przypadków, w których wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza z instalacji nie wymaga pozwolenia (Dz. U. z 2010 r., nr 130, poz. 881)

2. Czy przedsiębiorstwo posiada pozwolenie na wprowadzanie pyłów i gazów do powietrza?

JEŻELI TAK >> przedsiębiorstwo powinno wykonać:

• • (jeśli dotyczy) monitoring środowiskowy – pomiary emisji (ciągłe i/lub okresowe) zgodnie z terminem i zakresem nałożonym w posiadanej decyzji – pomiary należy wykonać przez akredytowane laboratorium, a wyniki przekazać do właściwych Organów;
  • (jeśli dotyczy) procedurę kalibracji i walidacji systemu do ciągłych pomiarów emisji do powietrza – co najmniej raz w roku dla nowych systemów (lub po większej zmianie i/lub naprawie) lub co najmniej raz na trzy lata istniejącego systemu;
  • sprawdzenie czy w 2023 roku przekracza się lub zbliża się do maksymalnych wielkości emisji w pozwoleniu;
  • weryfikację terminu ważności decyzji – nowy wniosek należy złożyć w urzędzie najlepiej nie później niż 6 miesiące przed upłynięciem ważności decyzji.

√ Gospodarka odpadami:

1. Czy przedsiębiorstwo prowadzi instalację, która wytwarza:

• powyżej 5000 Mg/rok odpadów innych niż niebezpieczne?
• powyżej 1 Mg/rok odpadów niebezpiecznych?

JEŻELI TAK >> przedsiębiorstwo musi posiadać pozwolenie na wytwarzanie odpadów.

2. Czy przedsiębiorstwo prowadzi albo planuje prowadzić:

• zbieranie odpadów od innych podmiotów?
• przetwarzanie odpadów (procesy odzysku i unieszkodliwiania) swoich lub innych podmiotów?

JEŻELI TAK >>  przedsiębiorstwo musi posiadać zezwolenie na zbieranie i/lub przetwarzanie odpadów.

Uwaga! Uzyskanie zezwolenia musi być poprzedzone uzyskaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, dlatego należy wziąć pod uwagę dłuższy czas na procedowanie i otrzymanie decyzji.

3. Czy przedsiębiorstwo posiada ww pozwolenie i/lub zezwolenie, ale:

• zbliża się/przekracza maks. ilości odpadów w nim podane?
• zwiększa ilość wytwarzanych/zbieranych/przetwarzanych kodów odpadów?

JEŻELI TAK >>  przedsiębiorstwo musi wystąpić o jego aktualizację.

Uwaga! Niezbędne może okazać się wykonanie nowego operatu ppoż. a w przypadku zezwolenia – uzyskanie nowej decyzji środowiskowej.

√ Gospodarka opakowaniami:

1. Czy przedsiębiorstwo:

• wprowadza na rynek opakowania?
• wprowadza na rynek produkty w opakowaniach?
• dystrybuuje produkty w opakowaniach?
• eksportuje odpady opakowaniowe i/lub opakowania i/lub produkty w opakowaniach?
• dokonuje dostawy odpadów opakowaniowych i/lub produktów w opakowaniach na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej?

JEŻELI TAK >>  na przedsiębiorstwie spoczywa szeregu obowiązków nałożonych ustawą o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. 2013 poz. 888), m.in:

• • wpis do rejestru = do bazy BDO,
  • prowadzenie ewidencji mas opakowań (z rozbiciem na rodzaje materiałów), w których wprowadzono do obrotu produkty w danym roku kalendarzowym (osobno na rynek polski i UE)
  • złożenie rocznego sprawozdania w BDO do 15 marca
  • uiszczenie opłaty produktowej do Urzędu Marszałk. do 15 marca

+ OBOWIĄZKI, KTÓRE MOŻE PRZEJĄĆ ORGANIZACJA ODZYSKU (po spisaniu stosownej umowy):

• • uzyskanie wymaganych poziomów recyklingu odpadów opakowaniowych,
  • prowadzenie publicznych kampanii edukacyjnych,
  • wyliczenia opłaty produktowej (za zamknięty rok).

√ Monitoring środowiska – obowiązkowe pomiary:

1. Czy przedsiębiorstwo zrealizowało wszystkie obowiązkowe pomiary środowiskowe wyznaczone w posiadanych decyzjach?
   Uwaga! Przy corocznych pomiarach należy pamiętać, aby nie przekroczyć 365 dni od ostatniego pomiaru! 
2. Czy przekazano sprawozdania z pomiarów do właściwych organów – nie później niż 30 dni od ich wykonania w przypadku pomiarów okresowych.
3. Czy przedsiębiorca (z wybranych rejonów Polski), będący właścicielem budynku, gdzie przebywają pracownicy określoną ilość godzin w ciągu dnia/roku, wykonał coroczny pomiary stężenia radonu w powietrzu? (więcej o pomiarze stężenia radonu w artykule w Bazie wiedzy)
4. Czy obowiązkowe pomiary i pobory były akredytowane?
5. Czy wykonany został okresowy przegląd techniczny instalacji?

√ Sprawozdawczość środowiskowa:

1. ZBIORCZE SPRAWOZDANIE ZA KORZYSTANIE ZE ŚRODOWISKA:

Na podmioty korzystające ze środowiska nałożony jest obowiązek corocznego składanie sprawozdań za korzystanie ze środowiska.

Opłaty wnosi się za:

1. wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza (np. z kotłowni, z procesów technologicznych np.: malowanie, lakierowanie, spawanie, wędzenie ze spalania paliw w silnikach spalinowych, z przeładunku benzyn silnikowych np.: stacje paliw, z chowu lub hodowli drobiu),
2. emisję gazów cieplarnianych w ramach przydzielonych uprawnień,
3. składowanie odpadów.

Niezbędne jest wykonanie:

• WYLICZENIA opłaty należy wykonać na podstawie Obwieszczenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 4 sierpnia 2023 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2024 (M.P. 2023 poz. 914).
• SPRAWOZDANIA za zamknięty rok trzeba złożyć do 31 marca następnego roku do Urzędu Marszałkowskiego (art. 277 ustawy – Prawo ochrony środowiska).
• WNIESIENIA OPŁATY ŚRODOWISKOWEJ za wszystkie substancje wprowadzone do powietrza w sposób zorganizowany i niezorganizowany, w danym okresie rozliczeniowym. Dotyczy to także środków dezynfekcyjnych – emisja LZO.

W zależności od wysokości opłaty dla jednego korzystania ze środowiska, należy wykonać następujące obowiązki:

2. SPRAWOZDANIE ZA EMISJĘ PYŁÓW I GAZÓW DO POWIETRZA – RAPORT DO KOBiZE

Niezależnie od wielkości, rodzaju prowadzonej działalności, czy stopnia szkodliwości dla środowiska, Przedsiębiorca za wprowadzanie pyłów i gazów do środowiska jest zobowiązany do końca lutego następnego roku złożyć roczny raport do Krajowej bazy o emisjach gazów cielparnianych i innych substancji – KOBiZE >>https://krajowabaza.kobize.pl/.

Kto składa raport do KOBiZE?

Niezależnie od wielkości, rodzaju prowadzonej działalności, czy stopnia szkodliwości dla środowiska, raport do KOBiZE ma obowiązek składać każde przedsiębiorstwo posiadające pozwolenie na wprowadzanie pyłów i gazów do powietrza oraz (nie koniecznie posiadając pozwolenie) powodujące emisję pyłów i gazów do powietrza poprzez m.in. instalacje, urządzenia, używane substancje, klimatyzacje, kotły, wózki widłowe (LPG), samochody służbowe. Jeżeli nadal nie jesteś pewien, odpowiedz na poniższe pytania – już jedna twierdząca odpowiedź nakłada obowiązek raportowania się.

1. Czy rozliczasz zakup paliwa w firmie?
   – z samochodu (osobowego, ciężarowego)
   – z wózka widłowego (na olej lub gaz)
   – z kosiarki spalinowej lub piły spalinowej
2. Czy posiadasz w firmie kocioł o mocy cieplnej do 5 MW (na węgiel, olej, gaz)?
3. Czy generujesz emisję lotnych związków?
   np. przez użycie rozpuszczalników, dezynfekcję powierzchni
4. Czy podczas przeglądu klimatyzacji uzupełniany był czynnik chłodzący?

3. SPRAWOZDANIE ZA PRODUKTY W OPAKOWANIACH I GOSPODAROWANIE ODPADAMI – RAPORT DO BDO

Celem Bazy danych o produktach w opakowaniach oraz o gospodarce odpadami – BDO (>> https://rejestr-bdo.mos.gov.pl/) jest elektroniczne prowadzenie:

• rejestru,
• ewidencji,
• sprawozdawczości (do 15 marca)

W BDO należy prowadzić ewidencję odpadową na bieżąco. Zalecane jest również monitorowanie ilość wytworzonych/zebranych/przetworzonych odpadów np. kwartalnie w odniesieniu do limitów w posiadanych decyzjach odpadowych. Dobrą praktyką jest założenie w BDO już na początku roku kart ewidencji dla wszystkich kodów odpadów posiadanych w decyzji/decyzjach.

Uwaga! Tylko do końca bieżącego roku kalendarzowego można założyć w BDO kartę ewidencji na dany kod odpadu. Po 31.12. jest już to niemożliwe!

Uwaga! Pamiętaj o uiszczeniu opłaty rocznej za rejestr w BDO!

Kto ma obowiązek wpisania się do BDO?

• wytwarzający, transportujący, przetwarzający, zbierający odpady,
• wprowadzający na terytorium kraju produkty w opakowaniach, oleje smarowe, baterie lub akumulatory, pojazdy, sprzęt elektryczny lub elektroniczny.

Uwaga!  Zobacz dla jakich rodzajów odpadów i ilości odpadów nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów >> link (Dz.U. 2029 poz 2531)

Potrzebujesz wsparcia w:

• aktualizacji posiadanej / uzyskaniu nowej decyzji z zakresu emisji, gospodarki odpadami czy decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach?
• przeprowadzenia akredytowanych pomiarów środowiska?
• sprawozdawczości środowiskowej?

Napisz do nas, a my przygotujemy dla Ciebie propozycję współpracy: sekretariat@ekologus.pl

Opracowanie:
Agata Jendrusiewicz – Prokurent Ekologus Sp. z o.o.