Uzasadnienie celowości sporządzania rachunku kosztów środowiskowych w przedsiębiorstwach przemysłowych
Kraje członkowskie UE, w tym Polska, zobowiązane są do wykonywania rachunków ekonomicznych środowiska (EEA). Obowiązek wykonywania takich rachunków wynika z Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 691/2011 z dnia 6 lipca 2011 r. w sprawie europejskich rachunków ekonomicznych środowiska (Dz.Urz. UE L 192 z 22.07.2011), następnie zmienionego Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 538/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r (Dz. Urz. UE L 158/113). Wprowadza to na kraje członkowskie UE obowiązek sprawozdawczy w zakresie sporządzania tych rachunków i przekazywania danych sprawozdawczych do Komisji Europejskiej(Eurostatu).
W świetle wspomnianego rozporządzenia rachunki ekonomiczne środowiska sporządzane są w podziale na tzw. moduły, w tym moduł kosztów środowiskowych (wydatków na ochronę środowiska). Wejście w życie zmienionego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady skutkować będzie docelowo znaczną modyfikacją obecnie obowiązującej procedury sprawozdawczości statystycznej prowadzonej w Polsce w zakresie kosztów bieżących ochrony środowiska, która aktualnie ogranicza się w zasadzie wyłącznie do okresowo sporządzanego sprawozdania (Kwestionariusz o kosztach bieżących poniesionych na ochronę środowiska – OŚ 29/k) przez losowe wybrane podmioty. W konsekwencji w niedalekiej przyszłości wszystkie duże podmioty gospodarcze (jak i inne instytucje) zostaną zobligowane do stałego (w cyklach rocznych) sporządzania szczegółowych sprawozdań dotyczących szeroko rozumianych kosztów środowiskowych.
Obowiązki sprawozdawcze podmiotów gospodarczych wynikają z wielu zapisów Ustawy o statystyce publicznej (Dz. U. 1995, nr 88, poz. 439 z późn. zm.). M. in. art. 8 tej ustawy stanowi iż, „podmioty gospodarki narodowej i osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej zobowiązane do udzielania informacji i przekazywania danych statystycznych …”. A w art. 30 zapisano, że „Podmioty gospodarki narodowej są obowiązane do ….. przekazania ….. nieodpłatnie informacji i danych statystycznych dotyczących prowadzonej działalności i jej wyników w formach i terminach oraz według zasad metodologicznych określonych szczegółowo w programie badań statystycznych statystyki publicznej.”
Ponadto w art. 19 Ustawy o statystyce publicznej zapisano, że „Rada Ministrów zapewnia ujęcie w programach badań statystycznych statystyki publicznej badań mających podstawowe znaczenie dla obserwacji procesów społecznych i gospodarczych, a w szczególności: ….. badań koniecznych dla wykonania przyjętych przez Rzeczpospolitą Polską zobowiązań międzynarodowych.”
W firmach prowadzących działalności przemysłową koszty środowiskowe stanowią znaczącą pozycję kosztów. Zgodnie z zasadami Głównego Urzędu Statystycznego oraz Biura Statystycznego Unii Europejskiej (EUROSTAT) całkowite nakłady na ochronę środowiska stanowią sumę wydatków inwestycyjnych i kosztów bieżących. Warto dodać, że Wytyczne EUROSTAT są rozpowszechnione i stosowane w innych krajach UE, a Międzynarodowa Federacja Księgowych (IFAC – International Federation of Accountants) wydała „Wytyczne rachunkowości zarządzania środowiskowego”.
Dane o wydatkach i efektach rzeczowych inwestycji ochrony środowiska od 1999 r. prezentuje się zgodnie z Polską Klasyfikacją Statystyczną Dotyczącą Działalności i Urządzeń Związanych z Ochroną Środowiska, wprowadzoną Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 2 marca 1999r. (Dz. U. Nr 25, poz. 218), zgodną z wytycznymi EUROSTAT-u. Wydatki inwestycyjne są to nakłady finansowe lub rzeczowe, których celem jest stworzenie nowych środków trwałych lub ulepszenie (przebudowa, rozbudowa, rekonstrukcja, adaptacja lub modernizacja) istniejących obiektów majątku trwałego, a także nakłady na tzw. pierwsze wyposażenie inwestycji. Wydatki te dzielą się na nakłady na środki trwałe oraz pozostałe nakłady i są klasyfikowane wg 9 dziedzin ochrony środowiska (ochrona powietrza atmosferycznego i klimatu, gospodarka ściekowa i ochrona wód, itd.)
Opracowanie:
P. Małecki, A. Ociepa
