Nowy system zarządzania odpadami komunalnymi w Polsce – dobrodziejstwo czy problemy?

Przystępując do Unii Europejskiej, Polska przyjęła cele Dyrektywy Rady 1999/31/WE z 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów, odpowiednio przystosowując zapisy Ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U.z 2001 r. nr 62, poz. 628 z późn. zm.). Jednocześnie zadeklarowała zmniejszanie poziomów ilości składowanych odpadów, w tym w szczególności odpadów ulegających biodegradacji, które są źródłem powstawania metanu, zaliczanego do gazów cieplarnianych.

Fundamentem nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce jest jego regionalizacja. W  każdym regionie wojewódzki plan gospodarki odpadami (WPGO) wskazał regionalne instalacje do przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych.

Gminy mają zapewnić czystość i porządek na swoim terenie i stworzyć warunki niezbędne do ich utrzymania, poprzez m. in. zapewnie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK).

Nie ma bowiem najmniejszych wątpliwości, że wskazanie instalacji jako regionalnej dopuszczalne jest wyłącznie w odniesieniu do takiego obiektu, który spełnia wymagania określone w ustawie o odpadach.

Tak wygląda to w teorii, czyli w przepisach ustawowych, które – wydaje się – nie pozostawiają wątpliwości, jakie warunki muszą spełniać instalacje zaliczone do regionalnych.

Rozporządzenie w sprawie MBP (Dz. U. z 24 września 2012 roku, poz. 1052), które określa minimalne wymagania techniczne i technologiczne dla instalacjiprzetwarzania odpadów komunalnych. Nakłada ono na przedsiębiorców gospodarujących odpadami określone wymagania, a w konsekwencji wymaga poniesienia nakładów finansowych, pojawiają się zapisy o konieczności spełniania parametrów i obowiązkowemu poddaniu się kontroli.

W Polsce powstały nowoczesne zakłady, spełniające restrykcyjne wymagania dotyczące prowadzenia procesu w warunkach aerobowych, jego hermetyzacji, ograniczania emisji do powietrza i ścieków do środowiska. Firmy te poniosły bardzo duże nakłady finansowe w instalacje, aby spełnić restrykcyjne wymagania RMŚ z 2012 roku o MBP, obecnie stoją w obliczu ekonomicznego zagrożenia, bo pod ich bokiem powstają zakłady z rozwiązaniami technologicznymi nie spełniającymi zarówno podstawowych warunków prowadzenia procesu MBP jak i ograniczenia oddziaływania na środowisko.

Obecnie toczą się w Polsce dyskusje na temat rekomendowanych i nierekomendowanych rozwiązań techniczno-technologicznych dotyczących mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz składowania odpadów powstałych po przetworzeniu w tych instalacjach oraz powstają propozycje zmian do istniejących przepisów prawnych dotyczących MBP.

Zapisy regulujące kwestie warunków przetwarzania budziły od początku kontrowersje. Wydaje się, że dla większości prowadzących instalację najlepszym rozwiązaniem byłby brak jakichkolwiek reguł, co umożliwiłoby kontynuowanie wielu dyskusyjnych praktyk. Można by nadal deklarować, że prowadzi się proces nie mając żadnej instalacji, można by klasyfikować odpady pod kodami o obniżonej opłacie marszałkowskiej lub wręcz pod kodami umożliwiającymi wykorzystanie odpadów poza składowiskami, można by dopasować wskaźniki odzysku do oczekiwań ustawodawcy.

W efekcie niejednoznacznych zapisów dotyczących minimalnych wymagań technicznych, powstało wiele pseudo instalacji, na które składa się np. wyłącznie mobilne sito. Jak wskazują opracowania i ekspertyzy, samo wydzielenie 2 frakcji granulometrycznych nie może być traktowane jako proces mechanicznego przetwarzania.

MBP – Mechaniczno-biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych składające się z procesów mechanicznego i biologicznego przetwarzania odpadów, które prowadzone są w instalacjach powiązanych technologicznie, do tytuł prawny posiada ten sam podmiot i które położone są na terenie tego samego zakładu (zapis §2 pkt 1 RMŚ o MBP)

Biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych – dotyczy frakcji podsitowej, która wymaga prowadzenia procesów w warunkach tlenowych lub beztlenowych z udziałem mikroorganizmów, w  wyniku których następują zmiany właściwości fizycznych, chemicznych lub biologicznych odpadów.

Należy też pamiętać o jednym z podstawowych zapisów dotyczących prowadzenia przetwarzania odpadów – art 30 pkt 1 ustawy o odpadach mówi, że „Zakazuje się prowadzenia odzysku odpadów poza instalacjami lub urządzeniami”.

Kolejny projekt rozporządzenia, w którym dla instalacji MBP określa się kolejne obowiązki, budzi wiele wątpliwości. Pojawia się kolejna fala dyskusji, w której zapomniano o tym, że:

  • instalacje MBP nie są obiektami neutralnymi w kontekście oddziaływania na środowisko czy zdrowie ludzi i że przetwarzane w nich odpady to zmieszane odpady komunalne, a zatem mieszanina niejednorodna, zawierająca znaczne ilości substancji niebezpiecznych, materiałów czynnych biologicznie, produktów chemicznych, itp.
  • celem wprowadzenia nowego systemu nie jest „karmienie” odpadami składowisk, a unieszkodliwianie przez składowanie jest najmniej wskazanym sposobem zagospodarowania odpadów i powinno być zarezerwowane dla niewielkiego strumienia frakcji resztkowej odpadów, przetworzonych w bezpiecznych instalacjach, dla których inne wykorzystanie jest niemożliwe.

Poza kwestiami technologicznymi, ważniejsze są kwestie np. finansowe, zarówno w kontekście koniecznych nakładów inwestycyjnych, rentowności przedsięwzięć, kosztów eksploatacyjnych jak i opłat środowiskowych. Odpowiednie przetworzenie odpadów uprawnia do skorzystania z obniżonych stawek opłaty marszałkowskiej, a także pozwala na uniknięcie kar związanych z nieosiągnięciem wymaganych prawem poziomów odzysku, recyklingu czy redukcji składowania, jakie Polska zadeklarowała. Jak na razie w tym względzie Polska plasuje się w ogonie Europy. Niespełnienie tych wymagań może w konsekwencji przełożyć się na  utratę pieniędzy w kasie gminy, a w skali kraju na kary pieniężne lub cofnięcie otrzymanych dotacji.

Prawo powinno koncentrować się na określonych warunkach ramowych i nie odwoływać się do panelu dyskusyjnego ogólników, które umożliwiają wybiórczość interpretacji.

Teraz jest dobry okres na dostosowanie technologii do wymagań BAT.

O warunkach w jakich powinny być prowadzone procesy MBP, mówili goście Konferencji „Dzisiaj i jutro RIPOK – MBP”, jaka odbyła się podczas targów Expo Silesia w Sosnowcu w dniu 21 maja. Organizatorem Konferencji była Firma Ekologus Sp. z o.o., jako patron medialny Targów Expo Silesia, a Patronat Honorowy nad Konferencją objął Starosta Bielski Pan Andrzej Płonka. Zaproszenie  do udziału przyjęli przedstawiciele szerokiego świata gospodarki odpadami z terenu południowej Polski.

Celem konferencji było:

  • Zapoznanie uczestników z najnowszymi propozycjami legislacyjnymi i ich konsekwencjami dla obecnych i przyszłych zarządzających instalacjami mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych.
  • Pokazanie wymagań stawianych instalacjom RIPOK – MBP w kontekście najnowszych dostępnych technologii (BAT)
  • Omówienie aspektów oddziaływania ww. instalacji na środowisko.
  • Zaproszenie do dyskusji oraz  wymiana doświadczeń osób patrzących na powyższe zagadnienia z różnych perspektyw.

W spotkaniu wzięło udział ponad 50 osób z różnych grup społecznych zajmujących się zagadnieniami MBP: Urzędów Marszałkowskich oraz Urzędów Miejskich, Zakładów Gospodarki Komunalnej, Firm projektowych i budowlanych, Firm transportujących odpady oraz Inwestorów z terenu południowej Polski.

Konferencja cieszyła się bardzo dużym zainteresowaniem, a to głównie ze względu na toczącą się dyskusję nad ostateczną wersją nowego Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie MBP, która od czasu ukazania się w 2012 roku pierwszego rozporządzenia RMŚ -poz.1052, cały czas budzi bardzo wiele wątpliwości oraz prowadzi do różnych interpretacji jego zapisów.

Podczas panelu dyskusyjnego poruszono wiele kwestii, zadawano pytania, które stanowią wnioski z Konferencji, m.in. na temat:

  • Jednolitych wymagań prawnych dla wszystkich instalacji i operatorów na rynku;
  • Jednakowej wykładni przepisów dla wszystkich stron : Urzędy Marszałkowskie, WIOŚ, operatorzy;
  • Określenia warunków w jakich powinien być prowadzony proces MBP;
  • Weryfikacji prawidłowości  działania instalacji MBP oraz jakości powstających po procesie określonych frakcji dających się wykorzystać;
  • Transparentności i konieczności dokumentowania przebiegu procesu (od wsadu po produkt finalny);
  • Identyfikacji odpadów, m.in. dane o dostawcy, ilość i źródło pochodzenia,…;
  • Instrumentów kontroli gospodarki odpadami w gminie oraz egzekucji tego prawa;
  • Możliwości jakie powinien mieć urząd/ organ kontrolujący krajowy oraz unijny (np. do pobrania próbki z rękawów);
  • Wypełniania obowiązków nałożonych na gminy dotyczące wykazania się z zadeklarowanych do przetworzenia ilości odpadów;
  • Dopasowania regulaminów i przetargów tak aby gminom udało się osiągnąć wymagania nałożone na nie przez Ustawodawcę;
  • Ograniczenia możliwości wchodzenia na rynek polski rozwiązań technicznych, które nie są instalacjami oraz nie spełniają wymogów RIPOK. Jak wybierać technologie i jakimi kryteriami się kierować?
  • Doprecyzowanie definicji NDT.

Opracowanie:
Anna Buchta
Prezes Zarządu Ekologus Sp. z o.o.

Powrót

Może Cię również zainteresować

BDO – kolejny obowiązek dla Przedsiębiorcy

BDO – kolejny obowiązek dla Przedsiębiorcy

Podstawowym obowiązkiem środowiskowym ogromnej grupy przedsiębiorców jest dokonywanie sprawozdań środowiskowych w ramach systemu BDO (Bazy Danych Odpadkowych). Jest to rejestr, w którym umieszczane są dane podmiotów, których działalność związana jest z szeroko rozumianym gospodarowaniem…

17.06.2022

Czytaj dalej
Informacja o opakowaniach i odpadach opakowaniowych oraz o opłacie produktowej

Informacja o opakowaniach i odpadach opakowaniowych oraz o opłacie produktowej

Od dnia 1 stycznia 2014 r. obowiązują przepisy ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. z 2013 r., poz. 888), które określają: wymagania, jakim powinny odpowiadać…

31.03.2016

Czytaj dalej

Zaufali nam

ALUMETAL

ALUMETAL [2020 r.]

„Z firmą Ekologus Sp. z o.o. współpracujemy od 2018 roku w trakcie realizacji kilku projektów związanych z ochroną środowiska. (…) Zastosowana przez Ekologus Sp. z o.o. metoda oczyszczania gruntu okazała się bardzo skuteczna.

Firmę Ekologus Sp. z o.o. polecam jako partnera wszystkim przedsiębiorcom, którym zależy na profesjonalnym rozwiązaniu problemów w zakresie ochrony środowiska.”

Dokumentacje środowiskowe - ikona

Dokumentacje
środowiskowe, pozwolenia zintegrowane

Więcej
Doradztwo i eko-outsourcing - ikona

Doradztwo
środowiskowe i EKO–consulting

Więcej
EKO-przeglądy, audyty, ISO - ikona

EKO-audyty
i EKO-przeglądy

Więcej
Monitoring stanu środowiska - ikona

Monitoring
stanu środowiska

Więcej

Szkolenia
i rozwój

Więcej
Rekultywacje i remediacje - ikona

Rekultywacje
i remediacje

Więcej
BHP i P. POŻ. - ikona

BHP
i P.POŻ

Więcej
Sorbenty, Zestawy awaryjne - ikona

Sprzedaż
sorbentów

Więcej